Wyśpiewaj tradycję. Przed nami Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński 2024!

Już za kilka dni rozpocznie się Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński (23–25 sierpnia). Po raz 18. Warsztaty Kultury w Lublinie zapraszają na sierpniowy weekend pełen muzyki, sztuki ludowej oraz tradycyjnego rzemiosła. W tegorocznym programie wydarzenia zwracamy szczególną uwagę na śpiew tradycyjny. Nie zabraknie inspirujących spotkań oraz warsztatów, które pozwolą zgłębić techniki wokalne, a także dowiedzieć się więcej o znaczeniu muzyki w kontekście tożsamości i historii poszczególnych społeczności. Całość programu dopełnią koncerty, podczas których artyści zaprezentują różnorodność brzmień i tradycji z różnych zakątków Polski i Europy.

Opis

Tematem przewodnim Festiwalu jest w tym roku śpiew tradycyjny. Aby podkreślić jego znaczenie w kulturze i dziedzictwie regionalnym, zapraszamy na wyjątkowe spotkania dotyczące symboliki pieśni ludowych, tradycji repertuaru migrantów polskich z Galicji oraz historii utworów nowiniarskich.

Spotkania poświęcone śpiewowi tradycyjnemu to wyjątkowa okazja do odkrywania i zgłębiania bogactwa kultur przekazywanych z pokolenia na pokolenie. W ich trakcie uczestnicy i uczestniczki mają szansę nie tylko posłuchać unikalnych pieśni, lecz także dowiedzieć się więcej o kontekście, z którego wyrastają – o obrzędach, codziennych zwyczajach i historii. Te wydarzenia to przestrzeń, gdzie teoria spotyka się z praktyką – od rozmów o technikach śpiewu po warsztaty, które pozwalają na doświadczenie tej tradycji na własnej skórze.

W sobotę (24 sierpnia) w ramach Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński odbędzie się spotkanie poświęcone symbolice pieśni ludowych.  

– „Jaś sobie zaśpiewał, Kasia zapłakała”. Czemu Jaś śpiewa? Bo napoił konika. Czemu dziewczyna płacze? Bo wypił jej wodę. Choć koń i woda brzmią zupełnie zwyczajnie, mają ukrytą symbolikę. Podobnie jest z innymi elementami świata w pieśniach ludowych, takimi jak złoty płużek, ruciany wianek, kalinowy las, bujny wiatr czy zimna rosa. Znaczenia symboliczne mają z pozoru codzienne czynności, jak sianie zboża, koszenie łąki, pasienie gęsi czy rwanie wiśni – opowiadają prowadzące, dr Anna Kaczan i dr Katarzyna Prorok z Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Podczas spotkania uczestnicy i uczestniczki posłuchają autentycznych nagrań pieśni ludowych z Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego.

Tego samego dnia (24 sierpnia) odbędzie się spotkanie z Joanną Skowrońską poświęcone migrantom polskim z Galicji, którzy przez kilka pokoleń mieszkali w Bośni i Chorwacji, by po 1946 r. znaleźć się na Dolnym Śląsku w okolicach Bolesławca.

– Na podstawie map, nagrań, zdjęć i opowieści prześledzimy niezwykle ciekawy repertuar począwszy od pieśni, przez muzykę, aż po tańce. Dowiemy się, jaki jest dalszy los tej niezwykłej tradycji powstałej na styku kultur bałkańskiej i polskiej – opowiada Joanna Skowrońska.

W niedzielę będzie można uczestniczyć w spotkaniu „O pieśniach nowiniarskich słów kilka”. Pieśni nowiniarskie stanowią słabo zbadaną gałąź literatury aktualnej. Rzadko pojawiają się w antologiach, a jeśli już, to oderwane od wydarzenia lub kontekstu będącego powodem ich powstania.

–  W wielu przypadkach ciężko jest ustalić, jakie wydarzenie stanowiło podstawę do powstania pieśni. W tekstach zazwyczaj nie pojawiają się nazwiska czy miejscowości. Ale gdy już na nie trafimy… otwierają drogę do wejścia w głowy pomysłowych wydawców i nakładów z przełomu XIX i XX wieku. Liryczna sielanka, katastrofy, krew, dziateczki patrzące anielskimi oczami – oto recepta na pieśń nowiniarską – opowiada Piotr Wawrzkiewicz, prowadzący spotkanie.

Dla bardziej zaangażowanych i chcących dokładnie zgłębić tajniki śpiewu tradycyjnego jest  odbywająca się jako wydarzenie towarzyszące Letnia Szkoła Tradycji organizowana przez Fundację Kultura Enter. To program specjalistycznych i rozbudowanych warsztatów trwających aż cztery dni. Podstawową zasadą podczas warsztatów jest umożliwienie nawiązania relacji mistrz–uczeń. Co roku temat Letniej Szkoły Tradycji jest inny. Tym razem to spotkanie ze śpiewem wybranych grup etnicznych i etnograficznych zamieszkujących Polskę, a także z tradycją reemigrantów.

Poprzez dotknięcie tego tematu chcemy zwrócić uwagę na różnorodność tradycji śpiewaczych w Polsce. Istotny będzie zarówno temat utworów, cechy typowe dla danej tradycji śpiewaczej, jak i język, w jakim są wykonywane pieśni. Każda z prezentowanych grup stara się bowiem podtrzymywać swój język/gwarę, a tradycje śpiewacze są istotnym elementem tego przekazu.

Na Letnią Szkołę Tradycji zapisy są już zakończone, ale nadal trwa nabór na warsztaty ze śpiewakiem Mirosławem Kolasą (25 sierpnia o godz. 15.30), które będą okazją do poznania m.in. wykonywanych przez niego kolęd życzących nagrodzonych w 2023 r. I nagrodą na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Tego samego dnia, o godzinie 16.00, odbędą się warsztaty pieśni aktualizowanych z Piotrem Wawrzkiewiczem. W ich trakcie zostaną omówione inspiracje autorów, a w dalszej części, na podstawie współczesnych artykułów prasowych, uczestnicy i uczestniczki warsztatu napiszą pieśń(i) według poznanych reguł. Aby wziąć udział w warsztatach należy wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie retradycja.eu

W programie wydarzenia nie zabraknie także koncertów. Program został tak dobrany, aby skupić się właśnie na temacie bogactwa śpiewu tradycyjnego różnych regionów Polski i Europy.

Artystką, którą usłyszymy w Lublinie podczas Festiwalu, będzie Katarina Barruk wykorzystująca w swoich utworach zarówno lokalny język Saamów, jak i charakterystyczne dla nich joikowanie. Wszystkie te elementy łączy z improwizacją muzyczną, tworząc zjawiskową całość. W czasie lubelskiego koncertu wraz z Katariną Barruk zaprezentują się norwescy muzycy Arnljot Nordvik i Vegard Bjerkan. Zespół w tym składzie wystąpi w Polsce po raz pierwszy. Na ich koncert zapraszamy w sobotę 24 sierpnia o godz. 19.30 na Błonia pod Zamkiem, gdzie po raz kolejny zlokalizowana będzie Główna Scena Festiwalu. Tego samego dnia, o godzinie 20.30, wystąpi francuski zespół Barrut – siła głosów splatających się w energetycznej polifonii i nawiązujących do tradycji Oksytanii również poprzez język oksytański, w jakim śpiewają artyści. W niedzielę, 25 sierpnia o godz. 14.00, w Bazylice oo. Dominikanów, wystąpi zespół Drëszë kontynuujący kaszubskie tradycje muzyczne i śpiewacze. Wieczorem przeniesiemy się na Błonia pod Zamkiem, gdzie będzie można usłyszeć pochodzącą z Estonii grupę Duo Ruut, czyli Katariinę Kivi i Ann-Lisett Rebane. Zespół wykonuje autorskie melodie, ale w warstwie tekstowej swoich utworów korzysta z inspiracji tradycyjnych, przypominając o wątkach zawartych w dawnych estońskich pieśniach. Podczas tego wieczoru na festiwalowej scenie usłyszymy także polski skład Duality. Zespół wykonuje autorskie kompozycje inspirowane melodiami i pieśniami pogranicza polsko-białoruskiego oraz szeroko pojętego world music i muzyki elektronicznej.  To oczywiście tylko niewielka część wydarzeń, które odbędą się w ramach Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński.

Podczas wieczornych potańcówek do tańca zagrają: Orkiestra Podróżniacy złożona z młodych entuzjastek i entuzjastów instrumentów dętych wykonująca repertuar orkiestr roztoczańskich, Kapela Dobrzeliniacy, która zaprezentuje publiczności repertuar pogranicza kutnowsko-łowicko-łęczyckiego, Kapela Fedaków, która gra muzykę tradycyjną ze Śląska i innych części kraju, Kapela Józefa Wyrwińskiego grającego na harmonii trzyrzędowej, Kapela Bornego, która czerpie bezpośrednio od mistrzów, m.in. od Stanisława Głaza, Bronisława Bidy i Zbigniewa Butryna, Chłopcy z Nowoszyszek z tradycyjną muzyką taneczną z Suwalszczyzny i HrayBery/ГрайБери kapela grająca melodie tradycyjne z terenów Galicji Wschodniej. 

Na publiczność czeka także moduł rzemieślniczy, czyli Jarmark Jagielloński, na którym swoje niepowtarzalne wyroby zaprezentuje 120 artystów – twórców ludowych i tradycyjnych rzemieślników. W programie są także wystawy – fotograficzna, rzeźby czy związana z archiwami pieśni. Nie zabraknie uwielbianego przez mieszkańców Lublina pająka w Bramie Krakowskiej. Warto wybrać się także na Podwórko Re:tradycji, gdzie będzie znajdować się przestrzeń gier i zabaw tradycyjnych. Na Błoniach pod Zamkiem będzie można np. sprawdzić swoje umiejętności w przeciąganiu się na dębowej beczce, grze w kapsle czy w hacele. Uwaga! To strefa nie tylko dla dzieci!

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński
23–25 sierpnia 2024
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny

Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Sponsor: Herbapol – Lublin S.A.
Partnerzy: Muzeum Narodowe w Lublinie, Ivan Honchar Museum, Muzeum Wsi Opolskiej, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Dominikanie Lublin, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Fundacja Kultura Enter, Uniwersytet Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie
Patroni medialni: Polskie Radio Program II, Polskie Radio Dzieciom, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Gazeta Wyborcza, KulturaLudowa.pl, MuzykaTradycyjna.pl, Czas Dzieci, Kultura Enter, ONET