Czym jest suka biłgorajska? Jakie tradycje kryje w sobie Roztocze Zachodnie? Jeśli jesteś ciekaw, ta wystawa jest dla Ciebie!
Wystawa przedstawia proces odtworzenia suki biłgorajskiej, archaicznego i endemicznego instrumentu związanego z regionem janowskim. Rekonstrukcji dokonał Zbigniew Butryn, założyciel Pracowni Instrumentów Ludowych w Janowie Lubelskim. W oparciu o wieloletnie badania podjął się realizacji suki biłgorajskiej w ramach programu „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych”.
Ideą przewodnią projektu było hasło „in situ”, które najlepiej oddaje charakter podjętych długofalowych działań. Ważne było podkreślenie przynależności suki biłgorajskiej do regionu janowskiego i czerpanie z bogatej tradycji muzycznej Roztocza. Projekt pod patronatem Instytutu Muzyki i Tańca był swoistym laboratorium rekonstrukcji:
a) instrumentu – było ważne, by materiały przeznaczone do budowy instrumentu pochodziły z regionu janowskiego. Podczas budowy instrumentu korzystano z tradycyjnych narzędzi i technik. Forma instrumentu została zaprojektowana w oparciu o materiały naukowe poświęcone suce biłgorajskiej oraz na podstawie doświadczeń Zbigniewa Butryna, związanych z wieloletnimi działaniami badawczymi nad rekonstrukcją suki biłgorajskiej.
b) brzmienia – podjęto poszukiwania i próbę rekonstrukcji dźwięku charakterystycznego dla suki biłgorajskiej, a zbudowany instrument miał posłużyć do wykonywania tradycyjnego repertuaru regionu Roztocza, którego jest nieodłącznym składnikiem.
Wykonanie instrumentu w ramach programu „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” umożliwiło uczennicy i uczestniczce projektu – Annie Łapińskiej czynne praktykowanie tradycyjnej muzyki Roztocza Zachodniego, nauka gry na suce biłgorajskiej, opierała się na przekazie mistrz – uczeń. Poprzez projekt „Mistrz Tradycji 2019-2020” Zbigniew Butryn realizuje autorski program nauki gry na instrumencie metodą intuicyjną (ze słuchu) dedykowaną osobom bez wcześniejszego kontaktu z instrumentem i doświadczenia muzycznego. Udział w programie SMBIL dał uczennicy szansę rozpoczęcia edukacji muzycznej, skoncentrowanej na lokalnej praktyce wykonawczej, kultywowania miejscowych zwyczajów oraz zgłębiania tradycyjnego, muzycznego repertuaru roztoczańskiego.
Wystawie towarzyszy również film „W poszukiwaniu genius loci roztoczańskiego brzmienia – warsztaty budowy suki biłgorajskiej”. Mistrz: Zbigniew Butryn, Uczeń: Anna Łapińska, zdjęcia i realizacja: Mateusz Borny, scenariusz: Mateusz Borny, Anna Łapińska, rok produkcji: 2020.
Kiedy: 16 lutego 2021, godz. 19.00 – wernisaż wystawy online, godz. 20.00 – premiera filmu towarzyszącemu wystawie „W poszukiwaniu genius loci roztoczańskiego brzmienia – warsztaty budowy suki biłgorajskiej”. Wystawa będzie prezentowana do 12 marca 2021.
Gdzie: Facebook Jarmarku Jagiellońskiego. Wystawa będzie prezentowana wyłącznie online
Anna Angelika Łapińska – artystka plastyk, tkaczka, malarka, absolwentka Wydziału Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (2010-2016). Laureatka przeglądu Coming Out (2016). Zajmuje się projektowaniem kostiumów oraz scenografii filmowej i teatralnej. Zdobywała doświadczenie zawodowe jako kostiumografka i scenografka współpracując z teatrami w Białymstoku, Krakowie, Radomiu, Rzeszowie, Świnoujściu, Tarnowie i Warszawie oraz współtworząc filmy krótkometrażowe ze studentami PWSFTviT w Łodzi. Ostatnio zajmuje się działaniami w obszarze sztuki animacji poklatkowej oraz instalacją artystyczną.
Artystka o sobie:
Głównym obszarem moich działań jest przestrzeń. Fascynuje mnie nadawanie rzeczom innych znaczeń. Proces projektowy opieram na świadomym operowaniu symbolami i zestawianiu ich w różnych konfiguracjach, dzięki czemu powstaje nowa rzeczywistość – świat wykreowany z napięć pomiędzy formą, kolorem, światłem i upływającym czasem. Scenografią zajmuję się najczęściej i jest ona dla mnie jednym ze środków służących interpretacji dzieła. Organizuje ona przestrzeń, określa ją, stanowi konstrukcję dla wykreowanego świata. Współtworzy nową rzeczywistość. W miejscu tym przenikają się wzajemnie i tworzą nową jakość elementy zaczerpnięte z teraźniejszości i przeszłości, faktyczne wspomnienia z przeczuciem wydarzeń, które mogą jeszcze zaistnieć.
Muzyka tradycyjna polskiej wsi jest dla mnie kopalnią inspiracji. Szczególnie jest mi bliska kultura muzyczna regionu Roztocza, którą mam okazję poznawać poprzez spotkania z jej twórcami – Zbigniewem Butrynem, Janiną Pydo, śpiewaczkami z Kocudzy, innymi muzykantami, śpiewakami i tancerzami oraz poprzez aktywne uczestnictwo w lokalnych wydarzeniach muzycznych. Od 2018 r. jestem uczestniczką taborów i okolicznościowych potańcówek na terenie Lubelszczyzny. Swoje zainteresowania na polu muzyki tradycyjnej traktuję jako powrót do zaniechanych zwyczajów i tradycji – źródła inspiracji i wiedzy. Mam tu na myśli przekazywane z pokolenia na pokolenie tradycje, bogactwo korzeni, których niestety zostało pozbawione moje pokolenie.
Projekt „W poszukiwaniu genius loci roztoczańskiego brzmienia – warsztaty budowy suki biłgorajskiej” został zrealizowany w ramach IX edycji programu „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych”.
Warsztaty odbyły się w Szkole Suki Biłgorajskiej w Szklarni w dniach 15 maja – 31 października 2020 r. i były współfinansowane w ramach programu Pracowni Muzyki Tradycyjnej – Instytutu Muzyki i Tańca.
Projekt współfinansowany ze środków Funduszu Popierania Twórczości ZAiKS