Tematem przewodnim Jarmarku Jagiellońskiego 2020 będą zioła. Temat szeroki i bardzo wdzięczny, bowiem mówić o tych wyjątkowych roślinach można na wiele sposobów. Towarzyszyły one człowiekowi od zawsze i nadal każdy, kto jest uważny na otaczającą rzeczywistość, dostrzeże ich wagę i rolę.
Chociaż kwietne, pachnące ogrody w ostatnich latach były często zastępowane łatwymi do koszenia trawnikami, to na szczęście i dla nas, i dla natury, kwietne łąki, pachnące miętą oraz rumiankiem rabaty, stają się znów modne i pożądane. Chcąc przypomnieć o szerokim zastosowaniu roślin w życiu człowieka, ale także o ich bogatej i jednocześnie zróżnicowanej symbolice, zdecydowaliśmy się zadedykować im całą edycję Jarmarku. Opowiemy Państwu nie tylko o ich zastosowaniach leczniczych, ale również gospodarczych, spożywczych i obrzędowych.
Elementy programu Jarmarku Jagiellońskiego 2020 związane z zielarstwem
Pająk ludowy, który jak co roku pojawi się w Bramie Krakowskiej, tym razem przybrany będzie ziołami. Jego autorami są twórcy ludowi – Małgorzata i Tomasz Krajewscy oraz Wiesława Kucharzyk, twórcy ludowi zajmujący się plastyką obrzędową.
Instalacja wykonana przez Jarosława Koziarę, znanego lubelskiego artystę, pojawi się nad ulicą Grodzką na wysokości kamienicy, w której znajdują się Warsztaty Kultury w Lublinie. Nawiąże ona do tematu kwiatów i zachęci do wykonania zdjęcia na tym wyjątkowym, wielobarwnym tle.
Wystawa realizowana przez Warsztaty Kultury w Lublinie i Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie przybliży wybrane aspekty bogatego współistnienia świata człowieka i otaczających go roślin. Będzie tak opowieścią o poszczególnych ziołach, jak i swoistym przepisem na ich różnorakie zastosowanie. Teksty dotyczące roli roślin w obrzędowości, w zastosowaniach magicznych i miłosnych, ale także leczniczych i gospodarskich oraz opowiadające o ich powiązaniach z postaciami i siłami boskimi, ilustrowane są materiałami archiwalnymi ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie oraz przykładami ziół, które znaleźć można na Lubelszczyźnie.
Wystawa przedstawia sylwetki osób, które od lat wykorzystują zioła zarówno w życiu codziennym, jak i zawodowym. Podczas badań odwiedziliśmy panią Birutę Ragalis (Żegary, woj. podlaskie), która opowiedziała nam o zastosowaniu ziół w lecznictwie tradycyjnym; panią Anastazję Sidor (Puńsk, woj. podlaskie), przybliżającą zioła wykorzystywane w obrzędowości rodzinnej i dobroczynnej; pana Zbigniewa Blizińskiego (Gorajec, woj. podkarpackie) – zbieracza ziół, posiadającego wiedzę zarówno na temat ziołolecznictwa, uprawy ziół, jak i wykorzystania ich w gospodarstwie domowym; panią Renatę Płoskoń (Folwarki koło Cieszanowa, woj. podkarpackie), której pasją są zioła, w szczególności ich zastosowanie w rolnictwie i ogrodnictwie oraz panią Danutę Radulską (Wasilówka, woj. podlaskie) zajmującą się tkaniną dwuosnowową, w której wykorzystała rośliny jako naturalny barwnik wełny. Wszyscy bohaterowie wystawy opowiedzieli nam o swoich doświadczeniach i wiedzy, którą zdobywali przez lata.
Przez wieki ikonografia chrześcijańska ukazywała Królestwo Niebieskie jako rajski ogród. Jego śladów, tu na ziemi, szukał lud polski każdego dnia. Szukał, by „boże drzewko”, „pantofelki Matki Boskiej” i „ziele świętego Jana” koiło, goiło i leczyło. O zielniku domowych świętych, o rajskim pochodzeniu ziół i kwiatów dowiemy się podczas gawędy z historykiem sztuki i etnografem z grudziądzkiego Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi.
Byli wędrowcami od zawsze, w podróżach zbierali obrazy, pieśni i opowieści. Zawędrowali też do Polski i mieszkają tutaj już od 600 lat – Romowie. Poznając obyczaje tego wędrującego narodu, wyruszymy w muzyczną podróż śladami jednej z romskich opowieści osnutej wokół zielarki oraz zbieranych przez nią ziół… A to wszystko na kilka dni przed świętem Ederlezi. Co to za święto i jaki ma związek z ziołami oraz co przydarzy się naszej zielarce…? Tego wszystkiego dowiemy się, wędrując wspólnie ścieżkami romskich opowieści.
Winorośl, która wysłuchuje żalów dziewczyny, koper, który pomaga ukryć się pannie przed niemiłym sercu starym narzeczonym, ziele, które sprawia, że odtrącony młodzieniec zapomni o wybrance – wiele takich obrazów znajdziemy w tradycyjnych pieśniach z Polesia. Życie mieszkańców tej krainy ciągnącej się od Polski przez Ukrainę i Białoruś aż do Rosji jest w pełni związane z przyrodą – z lasem, łąką, polem, ogrodem. Podczas koncertu usłyszymy zarówno pieśni obrzędowe jak i należące do archaicznej, leśnej liryki. Zioła, kwiaty i chwasty będą ich głównymi bohaterami.
Pani Janina Wadowska jest mistrzynią wykonywania ozdób ze słomy i suchych kwiatów. Na co dzień zajmuje się także uprawą roślin, które później wykorzystuje w swoich pracach. Twórczyni przekaże uczestnikom swoje doświadczenie i pokaże, jak wykonać wianek na podkładzie ze słomy, który będzie następnie dekorowany suszonymi kwiatami.
Pani Wiesława Kucharzyk wykonuje zarówno ozdoby ze słomy, jak i z suchych kwiatów. Te ostatnie elementy zostaną wykorzystane podczas warsztaty tworzenia ziołowo-zbożowych bukietów, które w niektórych regionach nazywane są równiankami i po poświęceniu w dniu Matki Boskiej Zielnej miały chronić dom od złego oraz zapewniać dobre plony na przyszły rok.
Warsztaty „Ale ziółko!”, Dorota Podgórska-Dudko, Katarzyna Zedel, Marta Urban-Burdalska | wiek: 6-11 lat | zapisy: retradycja.eu
21 sierpnia (piątek), godz. 11.00 i godz. 13.30
22 sierpnia (sobota), godz. 10.00 i godz. 12.30
23 sierpnia (niedziela), godz. 10.00 i godz. 12.30
Zapraszamy dzieci do uczestnictwa w zajęciach, podczas których pochylimy się nad tematem zielarstwa, pracy twórczej, świata bajek, a także zdrowia i odporności. Wszystko przedstawimy w ścisłym związku z polską muzyką, sztuką i kulturą tradycyjną. W tytule zajęć chcemy żartobliwie nawiązać do określenia, jakim czasem nazywa się energiczne i pomysłowe dzieci. Będziemy pochylać się nad tematem budowania odporności, przeciwwirusowych działań i czynności związanych z ziołami, które w czasie epidemii nabierają innego znaczenia. Chcemy, aby poprzez warsztaty dzieci zagłębiły się w fascynujący świat roślin leczniczych i użytkowych, zobaczyły je na nowo z inną uważnością, a jednocześnie znalazły dla siebie przestrzeń dobrej zabawy w świecie bajek, opowieści i pracy twórczej. Warsztatom będą towarzyszyły starodawne zabawy, wyliczanki oraz muzyka „na żywo” na różnych instrumentach tradycyjnych.
Warsztaty etnograficzne „Ziołotwórcy”, Łukasz Ciemiński | 21 sierpnia (piątek), godz. 16.00 i 17.30 | wiek: 6-12 lat | zapisy: retradycja.eu
Warsztaty etnograficzne dla dzieci prezentujące opowieści o cudownym i nadziemskim pochodzeniu ziół oraz ich zastosowaniu w magii ludowej i codziennym życiu. Po gawędzie etnograficznej wspólnie z dziećmi wykonamy karty magicznego zielnika, które pozwolą na uruchomienie wyobraźni i fantazji twórczej. Będą też okazją do stworzenia własnej opowieści „ziołotwórcy”. Uruchom swoje zdolności kreacji świata! Bądź „ziołotwórcą”!
Warsztaty „Ziołowe korony”, Joanna Sucholas | 22 sierpnia (sobota), godz. 12.00 i 14.30 | wiek: 6-10 lat | zapisy: retradycja.eu
W trakcie warsztatów dzieci zapoznają się z przygotowanymi przez prowadzącą, Joannę Sucholas, ziołami, kwiatami i gałązkami. Będą mogły je obejrzeć, dotknąć i powąchać. Staną się one także materiałem do stworzenia swojej własnej albo przeznaczonej dla kogoś roślinno-ziołowej korony. Praca manualna będzie także pretekstem do rozmowy o roślinach, a gotowe prace będą mogły być dumnie i po królewsku prezentowane podczas przechadzek uliczkami Lublina!
Warsztaty „Tablice zielarskie”, Joanna Sucholas | 21 sierpnia (piątek), godz. 13.00 i 16.00 | wiek: 18+ | zapisy: retradycja.eu
Warsztaty dla dorosłych, w czasie których uczestnicy wykonają tablice zielarskie. We wstępie prowadząca, Joanna Sucholas, opowie o zbieraniu i oznaczaniu roślin, wytłumaczy jak korzystać z atlasów ziół, książek zielarskich i kluczy do oznaczania roślin. Następnie uczestnicy wykonają trójwymiarowe, pachnące tablice przedstawiające poszczególne rośliny.
![[szlaczek]](https://retradycja.eu/wp-content/uploads/2020/08/pasek-02.jpg "pasek-02"){kind=small}
