Ukraińskie akcenty na Festiwalu Re:tradycja- Jarmark Jagielloński 2022

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński odbędzie się już w ten weekend (19 – 21 sierpnia)! W programie festiwalu jak co roku znajdą się także ukraińskie akcenty. Na uczestników czekać będą m.in. wystawy związane z mistrzem ukraińskiej sztuki ludowej – Ivanem Prykhodko, pokaz dokumentacji filmowej z badań terenowych w Ukrainie oraz koncert US Orchestra. Sprawdźcie, co dokładnie na Was czeka.

W programie m.in.

Wystawa Ukraina i Ukraińcy | Narodowe Centrum Kultury Ludowej – Muzeum Ivana Honchara, Kijów
„Ukraina i Ukraińcy” to wystawa fotografii z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku, pochodzących ze zbiorów Narodowego Centrum Kultury Ludowej – Muzeum Ivana Honchara (Kijów, Ukraina). Pierwotnie zebrane były przez Ivana Honchara w jego 18-tomowym albumie historyczno-etnograficznym, oznaczonym przez autora właśnie tym tytułem. Spośród pełnego zbioru zdjęć prezentujemy dziś wybór około 40 fotografii przedstawiających portrety Ukraińców, ludowe typy minionych wieków. Dostojni, majestatyczni, skupieni, w uroczystej prezentacji wobec uwiecznienia dla potomnych – tak przedstawiają się przodkowie dzisiejszych Ukraińców. Ivan Honchar tworzył swoją kolekcję w okresie od lat ’60 do początku lat ’90 XX wieku, odbywając kolejne podróże po Ukrainie. Do końca życia kontynuował prace nad stworzeniem historyczno-etnograficznego albumu prezentującego przekrój kultury ludowej swojej ojczyzny. Publikacja tego szczególnego dzieła była ogromnym marzeniem jego twórcy. Dążąc do tego celu, dziś mamy zaszczyt pokazać całemu światu część tej wyjątkowej kolekcji.

Informacje praktyczne
Kiedy: 3–31 sierpnia 2022
Gdzie: Zaułek Hartwigów

Wystawa UKRAINIAN NAÏVE. IVAN PRYKHODKO
Ivan Prykhodko jest zasłużonym mistrzem ukraińskiej sztuki ludowej. Od ponad 60 lat zajmuje się malarstwem dekoracyjnym, rzeźbą w drewnie, a także tworzy zabawki. Twórczość Prykhodki wzbogacona jest mitami i legendami oraz symbolami i znakami przenoszącymi ukraińską tradycję ludową do współczesnego świata. Wyjątkowa maniera artystyczna malarza oparta jest na spuściźnie wywodzącej się z twórczości mistrzów ludowych poprzednich pokoleń. Jego misja polega na ukazaniu i odtworzeniu w swoich pracach energii ognia, która od wieków przenika ukraińską sztukę ludową, łącząc pasję tworzenia z minimalizmem i praktycznością artystycznej realizacji.
Wystawa obejmuje zarówno nowe, jak i dawne prace artysty. W swoich pracach Ivan Prykhodko nawiązuje do starożytnej sztuki Trypolu, która jest mu bliska nie tylko geograficznie, ale i konceptualnie. Inspirując się spuścizną kultury trypolskiej, artysta tworzy postacie, będące hołdem dla dawnych bóstw tych terenów. Na wystawie zaprezentowane zostaną również lakoniczne, drewniane rzeźby mistrza, które ucieleśniają antyczne formy nawiązujące do odległych mitów Trypola. Niezwykła prostota tradycyjnych rzeźb sprawia, że mogą one wejść w dialog także ze sztuką współczesną. Obrazy stworzone przez Ivana Prykhodkę są silnie zakorzenione w czasie i historii. Dotykają duszy ludzkiej i trafiają do serc Ukraińców. Ich fundamentami są kolor i pełnia formy. W ten sposób artysta tworzy nowe znaki i symbole, które oddają ducha Ukrainy.
Ekspozycja organizowana jest we współpracy z agencją ROOTs.
Kurator: Tetiana Pylypchuk

Informacje praktyczne
17 sierpnia, godz. 18.00 – wernisaż wystawy. Wernisaż tłumaczony na PJM
18 sierpnia, godz. 11.00–17.00; 19–21 sierpnia, godz. 11.00–19.00; 
Gdzie: Galeria Gardzienice, ul. Grodzka 5a

Koncert re:tradycja
Kolejna odsłona muzycznej produkcji re:tradycja zakłada łączenie wykonawców znanych szerszej publiczności z artystami reprezentującymi świat muzyki i śpiewu tradycyjnego. W tym roku muzycy zaproszeni do stworzenia projektu zabiorą Państwa w miejsca, w których stykają się i przenikają sąsiadujące ze sobą kultury – polska, ukraińska i białoruska.Tematem koncertu są mosty międzykulturowe i międzygatunkowe. Repertuar tworzy splot pieśni religijnych, obrzędowych, tanecznych oraz miłosnych. Koncert utkany jest z utworów wykonywanych w różnych językach (ukraiński, białoruski, polski, staroruski) i z różnych porządków – boskich i ziemskich, magicznych i powszechnych, rytmicznych oraz śpiewanych ad libitum. Każda kolejna pieśń, wykonana w czasie tego szczególnego wieczoru, doda coś do poprzednich utworów, wchodząc ze sobą w dialog, rozwijając tematy muzyczne lub tekstowe. Wychodząc od XVI-wiecznego śpiewu religijnego, zwanego strocznym pieniem (źródła: Irmologion Przemyski, Supraski, Bogoglasnik Poczajowski), przez religijne pieśni Podlasia, przejdziemy do pieśni wiosennych, weselnych, dalej mazurków, polek i muzyki tanecznej.Usłyszymy także autorskie teksty zakorzenione we współczesności, aż w końcu dojdziemy do pieśni pożegnalnych i opowiadających o przemijaniu.

Informacje praktyczne:
Kiedy: 19 sierpnia 2022, godz.20.00
Gdzie: Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem

Koncert US Orchestra
US Orchestra, czyli Ukraińska Silska Orchestra, nawiązuje swoją nazwą do kapel zakładanych przez ukraińskich emigrantów w Ameryce na początku XX wieku. Troje młodych muzyków wykonuje repertuar emigrantów z Galicji i Podola, który zachował się dzięki nagraniom publikowanym w USA w latach 20. i 30. ubiegłego stulecia. Wśród utworów, które usłyszymy podczas koncertu, nie zabraknie także melodii tanecznych pochodzących od kapeli z miejscowości Dykańka, leżącej na Połtawszczyźnie. Skład ten tworzyli urodzeni pod koniec XIX wieku dwaj skrzypkowie i towarzyszący im bębnista. US Orchestra odtwarza ten układ instrumentalny, zachowując dawne techniki gry i energię muzyki tanecznej, dokonując własnych interpretacji dawnego repertuaru. Kapela opracowała także walce pisane specjalnie dla orkiestr dętych na początku XX wieku. Nowy repertuar stał się wtedy na tyle popularny, że zaczął być wykonywany także przez kapele tradycyjne, co stanowiło nie lada wyzwanie – muzyka rozpisywana oryginalnie na całe orkiestry była odgrywana przez kilkuosobowe składy wiejskich muzyków.

Informacje praktyczne:
Kiedy: 19 sierpnia 2022, godz. 21.30
Gdzie: Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem

Kino Re:tradycji / Spotkanie | Ukraina – czy pożegnanie z tradycją? Pokaz dokumentacji filmowej z badań terenowych w Ukrainie | Andrzej Bieńkowski | PL, PJM
Zapraszamy na spotkanie z Andrzejem Bieńkowskim oraz na prezentację jego filmów.
Wojna – ten dramat powoduje odsunięcie na plan dalszy innych spraw. Także naszych wieloletnich podróży po Ukrainie. Zostaliśmy z nimi w pół słowa. Filmowaliśmy od 2003 roku na północy – od granicy z Polską aż za Kijów. Ale zaniosło nas też na ukraińskie Roztocze. Potem za Dniepr, na Połtawszczyznę. Marzyliśmy o kolejnej wyprawie w Karpaty. W ostatniej chwili udało się nam spotkać tak tajemnicze obrzędy jak Kust czy Rusałki.
Na tradycyjną, ukraińską wieś, pełną pradawnych obyczajów i wierzeń i Świętych Drzew zwaliła się nowoczesna, mordercza wojna. Jak poradzą sobie z apokaliptyczną wojną kobiety – strażniczki tradycji? Czy jest możliwe, już po wojnie, odrodzenie prastarych pieśni i obrzędów? Na te pytania będę się starał odpowiedzieć na spotkaniu, podczas którego zaprezentuję także filmy z badań terenowych. SŁAWA UKRAINIE!  – Andrzej Bieńkowski, 2022

Informacje praktyczne:
Kiedy: 20 sierpnia, godz. 18.00–20.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 5a, sala widowiskowa – II piętro
Tłumaczenie na Polski Język Migowy: Jolanta Gromada

Kino Re:tradycji | Ivan’s Land (Ziemia Iwana) | Scenariusz, reżyseria, kamera – Andrii Lysetskyi
Co to znaczy osiągnąć szczęście: zdobyć bogactwo, władzę, uznanie? Iwan, bohater tego dokumentu, mieszka na skraju małej wioski, w domu zbudowanym ponad 100 lat temu. Żyje w otoczeniu natury, a jego najlepszymi przyjaciółmi są psy, koty i kozy i nikt nie mógłby znaleźć szczęśliwszego człowieka. Reżyser Andrij Łysecki poznał Iwana kilka lat temu, kiedy dowiedział się, że jest to ostatni mistrz niegdyś popularnej na Polesiu sztuki malarstwa ludowego. Swoje umiejętności i wiedzę nabył od ciotki, Halyny Kolenhenko, która z kolei poznała tajniki tej wiedzy od swojego dziadka Wasyla. Niestety, dzieci Iwana nie wykazały chęci do kontynuowania jego pasji, więc na nim kończy się linia dziedziczenia tej sztuki, a rodzinna tradycja zaginie. Sztuka dała Iwanowi wolność. W jego świecie cudowne rzeźby, zwierzęta i drewniane ptaki pokonują zło, obojętność i niesprawiedliwość. Niosą uniwersalną, życiową mądrość, którą Iwan gromadził przez lata. Ponadto wyrażają jego przekonanie o tym, że trzeba żyć w zgodzie z naturą i tego się trzymać. Pory roku i siły natury wyznaczają rytm życia i stanowią inspirację dla jego prac. Ten dokument to nie tylko opowieść o mistrzu malarstwa i zanikającej tradycji. To przede wszystkim opowieść o szczęśliwym i dobrze przystosowanym człowieku żyjącym we własnym, harmonijnym wszechświecie. Jest to osoba, która nie posiada wiele w świecie materialnym – wartości tak charakterystycznej dla naszych czasów – ale w zamian stworzyła swój własny zakątek, który wyeksponowała poprzez własne prace. Przykład rodzi wiele pytań, wystawiając na próbę sposób życia współczesnych społeczeństw przemysłowych oraz kwestionując ich zasady i wartości. Film otrzymał nagrodę dla najlepszego filmu podczas Docudays UA – Międzynarodowego Festiwalu Praw Człowieka.

Informacje praktyczne
Kiedy: 21 sierpnia 2022 (niedziela), godz. 18.00 – 19.25
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 5a, sala widowiskowa – II piętro
Język: film w języku ukraińskim z polskimi napisami

Wystawcy Jarmarku Jagiellońskiego

Na Jarmarku Jagiellońskim zaprezentuje się ponad trzydziestu rzemieślników z Ukrainy. Wśród nich jest Viktoria Andrash, Nadia Kharchenko czy Liubov Rozputniak, które zajmują się wykonywaniem tradycyjnej biżuterii z koralików, która jest motywem przewodnim tegorocznej edycji Festiwalu. Podczas wydarzenia będzie można również podziwiać artystów zajmujących się malarstwem ornamentalnym, pisankarstwem, wycinankarstwem czy ceramiką.

To tylko klika wybranych punktów programu Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński! Pełny program wydarzeń znajdziecie w tym miejscu.